Các tổ chức quốc tế dự báo công nghệ sẽ định hình lại lĩnh vực tài chính, với những tác động đáng kể trên nhiều khía cạnh như ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ chuối khối (blockchain), tài chính tích hợp... Những công nghệ này không chỉ nâng cao hiệu quả, giảm thiểu rủi ro, mà còn mở ra cơ hội cho tài chính toàn diện và tăng cường minh bạch. Bên cạnh đó, các quy định và sáng kiến từ chính phủ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới, đồng thời đảm bảo sự ổn định và đạo đức trong hệ thống tài chính toàn cầu. Tất cả những xu hướng này đang định hình một hệ sinh thái tài chính kỹ thuật số hiện đại và bền vững. Tuy nhiên, kèm theo đó là các thách thức như rủi ro an ninh mạng, phức tạp về pháp lý, yêu cầu hạ tầng mạnh mẽ.

Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tài chính

Trí tuệ nhân tạo đang tái định hình lĩnh vực tài chính, từ cá nhân hóa dịch vụ đến quản lý rủi ro và phát hiện gian lận. Theo báo cáo ngành công nghiệp Fintech 2024 của Omnius.so, giá trị AI trong Fintech dự kiến khoảng 70,1 tỷ USD vào năm 2033, trong khi SNS Insider ước tính thị trường này sẽ tăng từ 12,2 tỷ USD năm 2023 lên 61,6 tỷ USD vào năm 2032, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm 19,72% trong giai đoạn 2024 - 2032.

Sự tăng trưởng vượt bậc này được thúc đẩy bởi nhu cầu ngày càng cao về các giải pháp tài chính thông minh nhằm cải thiện trải nghiệm khách hàng, giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ ra quyết định theo thời gian thực. Các ứng dụng AI như thuật toán học máy để phát hiện gian lận, chatbot hỗ trợ khách hàng và tự động hóa quy trình đã giúp nâng cao hiệu quả hoạt động và mang lại lợi thế cạnh tranh cho các tổ chức tài chính tiên phong.

Trí tuệ nhân tạo còn góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện thông qua việc đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu thay thế, giúp những người không có lịch sử tín dụng tiếp cận các dịch vụ như vay vốn và bảo hiểm. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) nhận định rằng, AI không chỉ tăng cường năng suất mà còn hỗ trợ theo dõi dữ liệu thời gian thực trong hệ thống tài chính. Tuy nhiên, BIS cũng cảnh báo về những rủi ro như đe dọa an ninh mạng và các vấn đề đạo đức trong sử dụng AI.

Trong tương lai, AI tạo sinh sẽ đóng vai trò quan trọng hơn trong lĩnh vực lập kế hoạch và tư vấn tài chính. Bằng cách ứng dụng phân tích dữ liệu hành vi khách hàng và xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), AI có thể cung cấp lời khuyên tài chính cá nhân hóa, từ tiết kiệm đến đầu tư và quản lý lương hưu. Các cố vấn tài chính ảo do AI vận hành sẽ giúp khách hàng đưa ra những quyết định tài chính thông minh, đáp ứng nhu cầu cá nhân và tối ưu hóa lợi ích lâu dài.

Xu hướng ứng dụng blockchain và tài chính phi tập trung

Báo cáo của PwC dự báo thị trường blockchain trong tài chính sẽ đạt 67,4 tỷ USD vào năm 2026, minh chứng cho vai trò ngày càng quan trọng của công nghệ này. Tuy nhiên, Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng nhấn mạnh các thách thức về tính toàn vẹn và ổn định tài chính do sự thiếu minh bạch và kiểm soát trong các nền tảng DeFi. Các vụ việc liên quan đến gian lận hoặc phá sản của các nền tảng tiền mã hóa lớn (như FTX vào năm 2022) đã làm nổi bật sự cần thiết của các khung pháp lý toàn cầu để bảo vệ người dùng và ổn định thị trường.

Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) được chính phủ đảm bảo, là nỗ lực tận dụng lợi ích của blockchain để giảm thiểu rủi ro và sự biến động của tiền mã hóa. Trung Quốc dẫn đầu xu hướng này với đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, trong khi Liên minh châu Âu và các quốc gia như Brazil và Thái Lan đang đẩy mạnh thử nghiệm. Theo BIS, hơn 90% ngân hàng trung ương trên thế giới đang nghiên cứu hoặc phát triển CBDC và một số dự kiến triển khai thực tế vào năm 2025.

Công nghệ tài chính thúc đẩy ESG

Sáng kiến Báo cáo Toàn cầu (GRI) nhận định rằng, số hóa đang trở thành động lực quan trọng thúc đẩy báo cáo bền vững, giúp các tổ chức tài chính dễ dàng theo dõi và công bố các chỉ số về môi ESG. Việc minh bạch hóa dữ liệu ESG, chẳng hạn như mức tiêu thụ năng lượng và lượng khí thải carbon từ các giao dịch, không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng, mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh lớn. Theo báo cáo của PwC, 79% nhà đầu tư toàn cầu xem xét các chỉ số ESG như yếu tố quyết định khi đầu tư.

Khách hàng hiện nay ngày càng quan tâm đến các sản phẩm tài chính bền vững và đầu tư dựa trên tiêu chí ESG. Ví dụ, Ngân hàng Barclays đã ra mắt một danh mục sản phẩm đầu tư ESG vào năm 2023 và ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu 15% từ các sản phẩm này. Trong khi đó, các tổ chức như BlackRock đã quản lý hơn 2,3 nghìn tỷ USD tài sản ESG vào năm 2022, cho thấy sức hút mạnh mẽ của lĩnh vực này.

Tuy nhiên, GRI cũng cảnh báo rằng lĩnh vực ESG phải đối mặt với những thách thức mới nổi, bao gồm sự thiếu nhất quán trong phương pháp đo lường và công bố dữ liệu. Việc thiết lập các tiêu chuẩn chung toàn cầu để đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy của dữ liệu ESG là điều cần thiết. Theo Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), việc cải thiện tính minh bạch trong báo cáo ESG có thể giúp tăng 10% lòng tin của khách hàng đối với các tổ chức tài chính.

Những ngân hàng và tổ chức tài chính tiên phong trong tích hợp ESG vào chiến lược kinh doanh không chỉ xây dựng được lòng tin của khách hàng mà còn mở ra các cơ hội kinh doanh mới. Một nghiên cứu từ Deloitte dự báo, thị trường tài chính xanh toàn cầu sẽ đạt giá trị 1,2 nghìn tỷ USD vào năm 2030, với các sản phẩm như trái phiếu xanh, quỹ đầu tư ESG và các khoản vay bền vững chiếm tỷ trọng lớn.

Quy định, giám sát và minh bạch: Xu hướng tất yếu trong kỷ nguyên số hóa tài chính

Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã cảnh báo rằng, dù số hóa mang lại nhiều lợi ích, nó cũng tạo ra các rủi ro đáng kể đối với sự ổn định tài chính, đặc biệt thông qua các mối đe dọa an ninh mạng. ECB nhấn mạnh sự cần thiết của các biện pháp an ninh mạng nâng cao để bảo vệ hệ thống tài chính, trong bối cảnh tội phạm mạng ngày càng tinh vi. Báo cáo của Cybersecurity Ventures dự báo thiệt hại từ tội phạm mạng trên toàn cầu có thể đạt 10,5 nghìn tỷ USD vào năm 2025, làm tăng áp lực lên các tổ chức tài chính trong việc tăng cường bảo mật.

Trong lĩnh vực công nghệ tài chính, máy tính lượng tử đang nổi lên như một xu hướng đầy tiềm năng. Với khả năng thực hiện các phép toán nhanh gấp hàng triệu lần so với máy tính truyền thống, máy tính lượng tử mang lại cơ hội lớn trong phân tích rủi ro, phát hiện gian lận và tăng cường an ninh mạng. Theo báo cáo của McKinsey, thị trường máy tính lượng tử toàn cầu dự kiến đạt giá trị 125 tỷ USD vào năm 2030, với lĩnh vực tài chính nằm trong nhóm đầu tiên ứng dụng công nghệ này.

Bên cạnh đó, sự phát triển của AI trong các dịch vụ tài chính đang đặt ra thách thức lớn về quản lý và giám sát. Các nhà lập pháp tại châu Âu và Bắc Mỹ đang xây dựng khung pháp lý chặt chẽ hơn nhằm thúc đẩy lòng tin, đảm bảo tính minh bạch và ngăn chặn hành vi sử dụng AI phi đạo đức. Năm 2025, dự kiến các quy định mới sẽ được ban hành, tập trung vào việc loại bỏ nguy cơ thiên vị và lạm dụng AI trong lĩnh vực tài chính. Theo dự báo của Forrester, 65% các tổ chức tài chính sẽ phải điều chỉnh hoạt động AI của mình để tuân thủ các quy định mới, điều này đòi hỏi tăng đáng kể ngân sách dành cho tuân thủ pháp luật.

Đồng thời, các sáng kiến an ninh mạng và bảo mật dữ liệu đang được đẩy mạnh. Báo cáo từ Deloitte cho thấy, 80% công ty fintech đã tăng ngân sách dành cho tuân thủ vào năm 2024, tập trung vào việc giảm rủi ro và nâng cao lòng tin của người dùng. Những bước đi này không chỉ bảo vệ các tổ chức tài chính khỏi các mối đe dọa mà còn tạo dựng sự tin cậy trong mắt khách hàng và nhà đầu tư.

Tương lai việc làm và cuộc khủng hoảng nhân tài công nghệ

Thị trường việc làm trong lĩnh vực dịch vụ tài chính đang thay đổi mạnh mẽ, với nhu cầu về các vai trò mới ngày càng gia tăng. Báo cáo của Diễn đàn Kinh tế Thế giới năm 2023 cho biết, đến năm 2025, hơn 85 triệu công việc trên toàn cầu sẽ bị thay thế bởi công nghệ, trong khi đó, 97 triệu vị trí mới đòi hỏi các kỹ năng số cao hơn sẽ được tạo ra. Những vị trí như kỹ sư AI tạo sinh, nhà phân tích an ninh mạng và chuyên gia chuyển đổi số sẽ trở thành trọng tâm chiến lược nhân lực của các tổ chức.

Tuy nhiên, khoảng cách kỹ năng hiện nay đang là rào cản lớn trong việc tận dụng cơ hội từ công nghệ AI. Theo McKinsey, đến năm 2030, khoảng 375 triệu người lao động (tương đương 14% lực lượng lao động toàn cầu) sẽ cần chuyển đổi sang các ngành nghề khác hoặc nâng cấp kỹ năng để đáp ứng yêu cầu mới. Điều này đặc biệt quan trọng trong lĩnh vực tài chính, nơi các tổ chức phải đối mặt với những thách thức về thiếu hụt nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ.

Chính phủ và các tổ chức quốc tế cần đóng vai trò hỗ trợ thông qua các chính sách khuyến khích học tập và đầu tư vào các chương trình kỹ năng số. Báo cáo của OECD nhấn mạnh rằng, việc tăng cường kỹ năng công nghệ sẽ góp phần cải thiện năng suất lao động, dự kiến tăng thêm 2,3% GDP hằng năm cho các quốc gia tiên tiến đến năm 2030. Với chiến lược nhân lực hợp lý và các sáng kiến đổi mới, các tổ chức tài chính có thể không chỉ giải quyết được cuộc khủng hoảng nhân tài, mà còn tận dụng sức mạnh của công nghệ để dẫn đầu trong kỷ nguyên số.

Ánh Nguyệt